|
Güneydoğu Asya ve Latin Amerika Krizleri
Asya ülkelerinin kriz öncesi dönemi incelendiğinde,
ciddi sayılabilecek makroekonomik dengesizliklerin
olmadığını görülür. Gerçi bazı göstergeler (özel
sektöre açılan kredilerdeki hızlı artış ve buna
paralel olarak özel sektörün bankalara olan
borçlarının artması, reel anlamda ulusal para
birimlerinin aşırı değerlenmesi, cari işlemler
açığının yükselmesi ve benzeri) ekonomik gidişin yön
değiştirmesi gerektiğini düşündürüyorsa da, bu
göstergeler önemli bir krizi önceden kestirmek için
yeterli değillerdi. (Güloğlu, Altunoğlu, 2002, s.
11)
1990'lı yıllarda gelişmekte olan ülkeler içerisinde Güney Kore,
Endonezya, Malezya, Singapur ve Hong Kong gibi
Güneydoğu Asya ülkeleri ön plana çıktı. Büyüme ve
kalkınma hızlarıyla tüm dünyanın ilgisini çekmişler
ve Asya Kaplanları olarak anılmaya başlandılar.
İstikrarlı siyasi yönetimlerin rehberliğinde
gelişmiş ülkelerin iki katı kadar bir yerli
tasarrufa sahip olan bu bölge ülkeleri
tasarruflarını, bankalar üzerinden verimliliği
yüksek yatırımlara yönelterek hızlı bir büyüme
dönemini başlatmışlardır. (Özel, 2005, s. 25-26)
Kriz Ülkesi(Tayland,Filipinler,Güneykore,Malezya ve Endonezya)
Sermaye Akışı (Net,Milyar $)
|
|
1990-94 ortalama |
1995 |
1996 |
1997 |
1998 |
|
Özel |
8.9 |
90.5 |
111.3 |
32 |
-32.8 |
|
Sabit sermaye |
0.9 |
4.3 |
4.8 |
7.3 |
13.6 |
|
Portföy yatırımı |
1.7 |
12 |
13.9 |
6.3 |
1.3 |
|
Banka kredileri |
4.6 |
55.2 |
63.5 |
3.1 |
-51 |
|
Diğer krediler |
1.8 |
19.1 |
29.1 |
15.3 |
3.3 |
|
Resmi (IMF vs) |
1 |
4.4 |
-1.3 |
35.5 |
23.9 |
|
TOPLAM |
9.9 |
94.9 |
110 |
67.5 |
-8.9 |
Kaynak: Saruhan Özel,global fınansal krizler,2005,s.25
Yukarıdaki tabloda görüldüğü üzere Taylan,
Filipinler, Güney Kore, Malezya ve Endonezya gibi
1997 yılından itibaren şiddetli bir fınansal ve
ekonomik kriz yaşayan Güneydoğu Asya ülkelerine
1990'lı yılların ortasından itibaren yabancı banka
kredileri ağırlıklı olmak üzere hızlı bir sermaye
girişi başladı. Bu dönemde sermaye girişinin en
şiddetli olduğu mekanizma yabancı banka
kredileriydi. Ama 1997 yılında kriz ortamının
oluştuğunun görülmesiyle duraklayan sermaye akışı
1998 yılında hızla geri çıkmaya başladı. Çıkış
girişte olduğu gibi banka kredileri üzerinden oldu.
IMF, Dünya Bankası ve diğer bölge bankaları gibi
resmi kreditörlerin yadımlarıyla yumuşatılmaya
çalışılsa da ekonomilerin ciddi zarar görmeleri
engellenemedi. (Özel, 2005, s.25-26)
Tayland Sermaye Akışı (Net,Milyar $)
|
|
1990-94 ortalama |
1995 |
1996 |
1997 |
1998 |
|
Özel |
10.2 |
26.3 |
18.4 |
0.2 |
-2.6 |
|
Sabit sermaye |
1.4 |
1.1 |
1.5 |
3.2 |
7.3 |
|
Portföy yatırımı |
0.7 |
2.1 |
1.2 |
4 |
0.3 |
|
Banka kredileri |
7.1 |
20.6 |
13.2 |
-6.4 |
-9.4 |
|
Diğer krediler |
1 |
2.5 |
2.5 |
-0.6 |
-0.8 |
|
Resmi (IMF
vs) |
1 |
3.5 |
-0.2 |
7.1 |
2.3 |
|
TOPLAM |
11.2 |
29.8 |
18.2 |
7.3 |
-0.3 |
Kaynak: Saruhan Özel,global fınansal krizler,2005,s.27
Yukarıdaki tablo'da görüleceğ, üzere 1990-1994 döneminde Tayland'a
yılda ortalama sadece 11 milyar dolarlık yabancı
sermaye girişi olurken 1995 yılında bu rakam
yaklaşık olarak 3 katına çıkmaktadır. 1990'lara
kadar daha çok yerli tasarruflarla finanse edilmekte
olan ekonomik büyüme artık daha çok yurt dışından
fonlanmaktaydı. (Özel, 2005, s.27)
Kriz dönemi olan 1998 yılına gelinciye kadar yabancı
sermayede önemli ölçüde düşüşler baş göstermeye
başlamıştır ve 1998 yılında ise yabancı sermaye
girişi negatif değer almıştır.
Filipinler Sermaye Akışı (Net,Milyar $)
|
|
1990-94 ortalama |
1995 |
1996 |
1997 |
1998 |
|
Özel |
1.5 |
4 |
8.8 |
6.1 |
1.5 |
|
Sabit sermaye |
0.7 |
1.1 |
1.3 |
1.1 |
2.1 |
|
Portföy yatırımı |
0 |
1.2 |
2.1 |
0.4 |
0.1 |
|
Banka kredileri |
-0.5 |
0.4 |
3.3 |
2 |
-0.2 |
|
Diğer krediler |
1.2 |
1.3 |
2.1 |
2.6 |
-0.5 |
|
Resmi (IMF
vs) |
1.4 |
-1 |
-0.1 |
18.6 |
12.9 |
|
TOPLAM |
2.9 |
3 |
8.7 |
24.7 |
14.4 |
Kaynak:Saruhan Özel,global fınansal krizler,2005,s.36
Filipinler 1990 ile 1994 yılları arasında ortalama
olarak 3 milyar dolar civarında yabancı sermaye
çekebilirken, özellikle 1996 ve 1997 yılında
sırasıyla 9 ve 25 milyar dolar civarında önemli
seviyede yabancı sermaye çekebilmiştir. Krizin
etkisi Filipinler'de de etkisini göstererek yabancı
sermaye girişinde bir önceki yıla göre yarı yarıya
azalma meydana gelmiştir.
Güney Kore Sermaye Akışı (Net,Milyar $)
|
|
1990-94 ortalama |
1995 |
1996 |
1997 |
1998 |
|
Özel |
11 |
32.5 |
44.1 |
7.4 |
-24.5 |
|
Sabit sermaye |
-0.7 |
-1.8 |
-2.4 |
-1.6 |
0.7 |
|
Portföy yatırımı |
2.5 |
4 |
5.3 |
2.2 |
3.9 |
|
Banka kredileri |
5.7 |
22.2 |
27.9 |
0.2 |
-33.4 |
|
Diğer krediler |
3.4 |
8.1 |
13.3 |
6.6 |
4.3 |
|
Resmi (IMF
vs) |
-0.7 |
-2 |
-0.1 |
18.6 |
12.9 |
|
TOPLAM |
10.3 |
30.5 |
44 |
26 |
-11.6 |
Kaynak: Saruhan Özel,global fınansal krizler,2005,s.42
G.kore 1998 yılı krizinden en çok etkilenen
ülkelerden birisi olduğu yukarıdaki tablodan
görülmektedir. 1990-1994 yılları arasında ortalama
10 milyar dolar civarında yabancı sermaye
çekebilirken, 1995 yılında bu rakam 3 katı artışla
30 milyar seviyesine çıkmıştır. 1996 yılında bu ivme
azalarak da olsa devam etmiş ve nihayetinde kriz
yılında yabancı sermaye çıkışı olmuştur.
|
