İletişim Uygarlığı 

Prof. Dr. Yılmaz Büyükerşen 

2000 yılına iki kala küçülen dünya üze­rinde hepimiz, hemen hemen önümüzdeki bü­tün kapıları açmak için bir "maymuncuğu" kul­lanır olduk; iletişim... 

İnsanoğlu bu günedeğin geliştirdiği bi­lim dallarının, (nerede ise hepsinin) birer "ile­tişim boyutu" olduğunun farkına vardı, işlet­mecilikten tıbba, mühendislikten eğitime, pa­zarlamadan politikaya, aklınıza ne geliyorsa onun bir iletişim fonksiyonu olduğunu ya da iletişim olgusunun onun asli fonksiyonları üze­rinde etkenliğe sahip bulunduğunu keşfetme­ye başladık. 

Dijital teknolojisinin başdöndürücü ge­lişme hızı ile girmek üzere bulunduğumuz yirmi birinci yüzyıl uygarlığının isminin "iletişim uygarlığı"olacağı daha şimdiden bellidir. 

Etrafımıza, kullandığımız cihazlara, satı­şa sunulan malların reklamlarına bir göz atınız. Gün geçmiyor ki, bilgisayarların, cep telefon­larının, televizyonların, uzaktan kumandalı ro-botiklerin, faksların, baskı, görüntü ve ses sis­temlerinin gelişmiş yenileri çıkmasın. 

Kabloyu ortadan kaldıran tüm teknolo­jik yeniliklerin çoğunu, yaşamımıza getirdikle­ri kolaylıkların derinlemesine farkına varmaya fırsat bile bulamadan, neredeyse nefes almak yürümek, konuşmak gibi doğal bir oluşum olarak kabul ediyoruz. Hiç şaşırmıyoruz.

Yabancı dilden ana dilinize veya anadi­linizden yabancı dillere, kalın ciltli binlerce sayfalık sözcüklerin yerini cebimize giren kü­çük bir cihaz aldı. Hangi sözcüğün beş, altı dil­den karşılığını istiyorsanız anında ekranda size okutuyor. Bilgisayarlarla gönlünüzce dünya­nın sisteme girmiş her bilgi kaynağında dolaşa­biliyorsunuz. 

Telefonunuzun üstündeki minik bir mercek sayesinde konuştuğunuz kişiyle yüz-yüze görüşürken mimiklerinizin dilini de birbi­rinize ulaştırabiliyorsunuz. Kilometrelerce yol katetmeden, başka yerlerdeki toplantı ve mü-zekerelere canlı olarak katılabiliyorsunuz.

Sanal gerçeklikle üç boyutlu bir dünya­da her türlü gerçek deneyleri bireysel olarak yapabiliyorsunuz.

Bankalar evinizde bilgisayarla şubeler açıyor. Alışverişinizi evden çıkmaksınız yapa­biliyorsunuz.

Otomobiliniz size gideceğiniz yol hak­kında bilgi veriyor. Uçağınızın otomatik pilotu, sizi görerek uçmak zorunda bırakmadan dün­yanın herhangi bir noktasına götürüp yine ay­nı şekilde meydana indirebiliyor. 

Teknenizin altındaki derinliklerde yü­zen balıklardan ve görünmeyen engellerden sizi sonar cihazları ile haberdar ediyor, manye­tik rezonans cihazları vücudunuzun milimetrik kesitlerinin fotoğrafını hem de üç boyutlu ola­rak çekip teşhisler koyabiliyor.

Bilgisayarınız size madeni bir sesle hitap edebiliyor. Sizinle birebir öğretmen gibi çalışı­yor, öğretiyor, yol gösteriyor, sınav yapıyor.

Görülebileceği gibi iletişim; bilgilerin ve hesaplamaların yoğun ve müthiş bir hızla karşı­lıklı akışı ile istendiğinde renkli ve üç boyutlu görüntüye, sesli veya basılı materyale dönüş­mesi olgusuna verdiğimiz bir kavram oluyor.

İnsanın görmesi, konuşması ya da diğer hareket veya temsili simgeler gibi doğal anla­tım yanında, yazı ile basılı biçimde ilettiği bilgi akışı artık yetersiz kalmaktadır.

Gelişim, bu boyutu ile eğitim ihtiyaçları ve hizmetlerinde de önemli yeniliklerle, köklü değişiklere yol açacak gözüküyor.

Bize göre (eğer fütüristlik sayılmaz ise); ülkelerarası sınırları ve gümrük kapılarını orta­dan kaldıran iletişimin ulusların dilleri arasın­daki farkları da ortadan kaldıracağı günler hiç de uzak değildir. 

Telefonun öbür ucundaki Amerikalının konuşmasının size Türkçe, sizin konuşmanızın da ona ingilizce gitmesine; aynı şekilde bunun yazılı mesajlarda dilden dile çevrili otomatik iletişimini sağlayan teknolojiye ne dersiniz? 

Bu çok dilli iletişimin (Multi Lingual) ilk önemli reformunun eğitimde olması kaçınıl­mazdır.

Yer küremizin etrafım sarmalayan ha­berleşme ve yayın uydularının, insanları yaşa­dıktan yerlerden, hatta evlerinden ayrılmadan, başka kıtalardaki ve ülkelerdeki okulların öğ­rencisi olacakları ve ülkelerdeki okullar arasın­da eğitim hizmetlerinde kalite farkı kalmayaca­ğı günler çok uzak değildir. 

Evlerinde televizyonları, internet benze­ri iletişim şebekelerine bağlı bilgisayarları olan, bu cihazları video, CD-ROM, CD-I, tele-konferans, e-mail gibi sistemlerle birlikte inte-raktif olarak kullanan insanlar, diledikleri ülke­deki, diledikleri okulun öğrencisi olabilme im­kanına kavuşabileceklerdir. Dahası var; ayrıca, yaşları ne olursa olsun, bu insanların öğrencisi oldukları okulda konuşulan dili bilmeleri de gerekmeyecektir. Tele-cihazlarına ilave edebi­lecekleri mikroçipli devreler öğreticilerin ve öğrencilerin sözlerini önce yazılı sonra sesli olarak kendi dillerine amnda çevirebilecektir. 

Bu söylediklerimiz, okuyucuların bir kısmı hatta hepsi tarafından bir "hayal" olarak nitelendirilebilir. Ancak, "insanoğlu hayal etti­ği sürece yaratabilir". Teknolojinin bugün ulaş­tığı seviye hep hayallerin gerçekleşmesi değil midir? Bu son söylediklerimizi hayal edip, ger­çeğe dönüştürme çalışmalarına başlayan in­sanlar ve kuruluşlar vardır ve bunlar, çok değil önümüzdeki 15 yıl içinde "Uzaktan Öğretimi", bir anlamda, mesafelerin mevcudiyetine rağ­men, evlerin içinde, "Yüzyüze Eğitime" dönüş­türeceklerdir. 

Bugün, Türkiye'deki gibi halâ, uzaktan öğretim sistemlerini dahi anlamaktan uzak in-sanlann ise, 1969 yılında -Ay'a ilk insan ayağı bastığında- halâ dünyanın öküzün boynuzları üstünde durduğunu iddia eden insanlardan farkı olmayacaktır.