|
|
Kazakistan
Ekonomisi Hakkında Genel Bilgiler ve Temel Sosyal Ekonomik
Göstergeler
|
Resmi Adı: |
Kazakistan Cumhuriyeti |
|
Yönetim
Şekli: |
Cumhuriyet |
|
Başkent: |
Astana (10 Aralık 1997’den itibaren) |
|
Egemenlik
İlan
Tarihi: |
25
Ekim 1990 |
|
Bağımsızlık
İlan Tarihi: |
16
Aralık 1991 |
|
İdari
yapı: |
14
bölge, 3 şehir idaresi |
|
Yüzölçümü: |
2
717 300 km2
(Dünyanın en büyük
yüzölçümüne sahip |
|
|
9. ülkesi) |
|
Nüfus: |
15,4 milyon |
|
Dil: |
Kazakça. Ayrıca yaygın olarak Rusça. |
|
Din: |
Müslüman (%47), Ortodoks (%44), Protestan
(%2), |
|
|
diğer (%7) |
|
GSYİH
2006: |
77,2 milyar $ |
|
İhracat
2006 (milyar $): |
28,3 |
|
İthalat
2006 (milyar $) : |
18,0 |
|
GSYİH/kişi
2006: |
3
685 $ |
|
Büyüme oranı 2006: |
%
10,6 |
|
İşsizlik
Oranı 2006: |
%
8,1 |
|
Enflasyon Oranı 2006: |
%
8,4 |
|
Doğal
Kaynaklar: |
Petrol, kömür, manganez, kromit, kurşun,
çinko, bakır, |
|
|
titanyum, boksit, altın, gümüş, sülfür,
demir ve çelik |
|
Başlıca
Tarım Ürünleri: |
Hububat (başta buğday), pamuk; hayvancılık
ürünleri |
|
Başlıca
İhraç Malları: |
Petrol ve petrol ürünleri, demirli metaller,
kimyasallar, |
|
|
makineler, hububat, yün, et, kömür |
|
Başlıca
İthal Malları : |
Makine ve ekipman, metal ürünler, gıda
maddeleri |
|
Para birimi: |
Tenge (3 Eylül 2007
itibariyle 1 USD = 126,7 Tenge) |
|
Başlıca
şehirleri: |
Almatı, Karaganda, Çimkent, Semipalatinsk,
Pavlodar, |
|
|
Petropavlovsk, Cambul, Türkistan, Kökçetav,
Turgay, |
|
|
Guryev Limanları Aktav (Şevçenko), Atırav (Guryev), |
|
|
Öskeman (Ust-Kamenogorsk), Pavlodar,
Semey |
|
|
(Semipalatinsk) |
|
KDV Oranı
: |
%14 |
|
Kurumlar Vergisi Oranı: |
%30 |
Siyasi ve
İdari
Görünüm
Kazakistan bir anayasal
cumhuriyettir. Kazakistan Cumhuriyeti’nin anayasası
28 Ocak 1993 tarihinde kabul edilerek yürürlüğe
girmiştir. Mevcut Anayasa güçlü bir Başkanlık
sistemi öngörmüştür. Siyasi sistem gerek hukuki,
gerek fiili planda geniş yetkileri bulunan
Cumhurbaşkanına göre şekillenmiştir. Başbakan ve
Hükümet üyeleri doğrudan Cumhurbaşkanı tarafından
atanmaktadır. Bununla birlikte Başbakan Yardımcıları
ve Dışişleri, İçişleri, Savunma, Maliye Bakanları
ile Devlet Güvenlik Komitesi Başkanının atanmasında
Parlamentonun onayına başvurulması gereklidir.
Kazakistan’ın
bağımsızlığını kazanmasından beri ülkeyi yönetmekte
olan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, rekabetçi
temele dayanan 10 Ocak 1999 ve Aralık 2005 tarihli
seçimlerle 7’şer yıl süreyle Cumhurbaşkanı
seçilmiştir. Mayıs 2006 yılı içerisinde yapılan
Anayasa değişikliği ile Kazakistan’ın ilk devlet
başkanı olan Nazarbayev`e ömür boyu Cumhurbaşkanlığı
yapabilme yetkisi verilmiştir. Ayrıca Ağustos
1995’te yapılan referandumda yüzde 89’luk bir oyla
Cumhurbaşkanı’nın yetkilerinin artırılması kabul
edilmiş ve anayasada değişiklik teklif edilmesi,
hükümetin atanması ve görevden alınması,
parlamentonun dağıtılması, referanduma gidilmesi,
bölgelerin ve şehir idarelerinin yöneticilerinin
atanması yetkileri Cumhurbaşkanı’nda toplanmıştır.
Genel Ekonomik Durum
Rusya Federasyonu’ndan
sonra BDT ülkeleri arasında en büyük yüzölçümüne
sahip olan Kazakistan, büyük petrol rezervlerine ve
diğer mineral ve metal kaynaklarına sahiptir.
Kazakistan’ın ayrıca tarım ve hayvancılık alanında
da büyük potansiyeli mevcuttur.126
Kazakistan yeraltı,
yerüstü zenginlikleri bakımından Dünyanın en şanslı
ülkelerinden biridir. Başlıca yeraltı kaynakları;
başta petrol ve doğal gaz olmak üzere, krom,
volfram, çinko, bakır, altın, demir, kömürdür.
Ülkede üretilen başlıca tarım ürünleri ise, buğday,
pamuk, şeker pancarı ve hayvancılıktır. Temel sanayi
dalları ise, tarımsal sanayiler, metalürji,
hafif sanayi, petro kimyasallar ve tekstildir.
Kazak ekonomisinin diğer önemli sektörleri ise metal
işleme ve çelik üretimidir. Bu sektörler de Sovyet
sonrası dönemde ülkeye giren yabancı yatırımlar
sayesinde en çabuk toparlanan sektörler olmuştur.
İnşaat sektörü tamamen
petrol sektörüne bağımlı olup, sektörün GSYİH
içindeki payı petrol sektöründeki yatırımlarla
birlikte aşamalı olarak artmıştır. Ekonominin geri
kalanı, küçük olmakla birlikte hızla gelişen hizmet
sektöründen ve verimsiz, emek-yoğun tarım
sektöründen oluşmaktadır. Tarım sektörü en fazla
istihdam sağlayan sektördür.
2005 yılında tarım
sektörünün GSYİH’daki payı yalnızca %6,7 olmuştur.
Bu 1992 yılında %23’tür.
Yıllar
İtibarı ile GSYİH
ve GSYİH Büyüme Oranı
|
|
2001 |
2002 |
2003 |
2004 |
2005 |
2006 |
2007 |
|
GSYİH
(milyar ABD $) |
22,2 |
24,6 |
30,8 |
43,2 |
56,1 |
77,2 |
103,8 |
|
Reel GSYİH
Büyüme Oranı (%) |
13,8 |
9,7 |
8,9 |
9,4 |
9,4 |
10,6 |
8,5 |
Kaynak: The Economist Intelligence Unit, Kazakhstan
Country Report, July 2007
GSYİH’nın
Sektörel Dağılımı (%)
|
Sektörler |
2007 |
|
Sanayi |
39,4 |
|
Ticaret |
14,2 |
|
Taşımacılık,Telekomünikasyon |
16,1 |
|
İnşaat |
8,5 |
|
Tarım |
5,8 |
Kaynak:
The Economist Intelligence Unit, Kazakhstan Country
Report, July 2007
|
