Kuram ve Model Nedir 

Bilim felsefesi ve metodoloji terminolojisi bakımından kuram kavramının merkezi bir konumu vardır. Çünkü, bilim kavramının içeriği kuramların özellikleriyle doldurulmaktadır. Aslında bilimden bahsedilirken, bilimsel özelliğe sahip olduğu düşünülen kuramlardan behsedilmektedir. Dolayısıyla bir kuramın bilimsel olması için ne tür özelliklere sahip olması gerektiği sorusu, bilim metodolojinin temel sorularından birisidir. Bu yüzden kuramın ne olduğu il© ilgili tartışmalar üzerinde biraz durmak gerekiyor 

Genel anlamda kuram nedir? "Bir bütün olarak gerçekliği, yahut gerçekliğin belirli bir bölümünü açıklama; olay. olgu ve nesneler arasındaki düzenli ilişkilerden genel sonuçlar çıkarma ve bu sonuçlara göre gelecekle ilgili öndeyilerde bulunma amacı güden. geçerliliği temel aldığı varsayımlarla sınırlı sistematik bilgi çerçevesizdir (Demir ve Acar. 1992, s. 222, bilgi kuram). İçsel mantığı ve kullandığı yöntemiyle sistematik bir bilgisel çerçeve olmasına rağmen kuram, sosyal bilimlerde neredeyse tüm genel önermeler için kullanılan oldukça esnek kullanımlı bir kavramdır (Nagel, 1963. s. 211). "Tümdengelimci mantık içinde, birbiriyle tutarlı, uygulanabilirlik koşulları belirlenmiş önermelerden oluşan bir ifadeler takımı" (Görün, 1982, s. 433) veya "bir genel olgu kümesini açıklama ilkeleri olarak kullanılan uyumlu bir genel önermeler grubu" (Holcombe. s. 26) olarak da tanımlanabilir. Teorilerin temel özelliklerini şöyle sıralayabiliriz: Soyutlamalardan oluşurlar. karmaşık olan gerçekliği basitleştirirler ve olay veya ilişkiler arasında sebep ve sonuç ilişkileri kurmaya çalışırlar (Maurice. Phillips ve Fergusaon 1982, ss. 7-8, kuram teori). 

Teorilerin benimsenebilmek ve uygulanabilmek için ise tüm bu özelliklerin yanında kullanışlı olmaları gerekir (Hyman, 1986, s. Diğer sosyal bilimlerde olduğu gibi iktisatta da kuram ile neredeyse eşanlamlı olarak kullanılan diğer bir kavram ise modeldir (Hyman. 1986. s. 11; Koutsoyiannis. 1979. s. 3; Gibbard ve Varrian. s. 666). Model kavramının, birbirine benzemekle birlikte, günlük kullanımdaki anlamı ile metodoloji tartışmalarındaki anlamı birbirinden farklıdır. Metodolojide^ "teorinin üzerine inşa edildiği soyutlama" (Hyman. 1986. s. 12) veya "bir araştırma evreni içinde yeralan öğelerin aralarındaki ilişkileri anlamak, daha ileri çözümlemeler yapmak veya neden sonuç ilişkilerini yakalamak amacıyla oluşturulan teorik. matematiksel veya kavramsal nitelikli ilişkiler yumağı" olarak tanımlanan model günlük konuşma dilinde ise "yapılması planlanan bir işin üretiminde rehberlik edecek örnek taklidi" anlamına gelmektedir (Demir ve Acar. 1992. ss. 250-51). "Tüketici davranışı modeli", "sosyal değişim modeli" veya "yatırım modeli". "girdi çıktı modelleri", "doğrusal programlama modelleri" kuramsal tartışmalardakı kullanıma, "uçak modeli", "elbise modeli" de günlük dildeki kullanıma örnek olarak verilebilir (Tintner, 1966, s. 115, öğrenme kuram ve yaklaşımları). 

Model, kuramdan farklı bir içerik taşımasına rağmen çoğu zaman eş anlamlı gibi kullanıldığını söylemiştik. Sosyal gerçekliğin anlaşılması ve açıklanabilmesi için bilim adamları tarafından gerçekliğin basitleştirilmiş analitik çerçevelerine model denmektedir. Modeller yardımıyla karmaşık gerçeklik daha basit ve ilişkileri daha anlaşılabilir hale getirilir (Holcombe. 1989. s. 19; Koutsoyiannis, 1979. s. 3; Hyman, 1986. s. 12). Bu yönüyle "gerçek hayattaki bir nesnenin, durumun küçük ölçekli basit bir benzeri" (Görün. 1982. s. 433) olan modelleri. haritalara benzetebiliriz. Harita yardımıyla bir coğrafyayı tanıyabiliriz. Ancak bu haritanın coğrafyanın bütünüyle bir yansıması olduğu anlamına gelmez. Dolayısıyla modeller kaçınılmaz olarak gerçekliğin birer tahrifi olmaktan kurtulamazlar (Baumol. 1966. s. 90). Karmaşık olan bir şeyi daha basit hale getirebilmenin kaçınılmaz bir sonucu olan bu bozulma veya kırınım, her şeye rağmen dünyayı anlamamıza yardımcı olur. Bu bağlamda, iktisatta yaygın olarak kullanılan ekonometrik modeller yanında "homo economicus". "rasyonel tüketici", "arz-talep diyagramı".... vb. bir çok modeli sayabiliriz (Görün. 1982. s. 434). Modeller, birincisi gerçekliğe ilişkin varsayım ve hipotezleri olan teorilerden hareketle. İkincisi de. doğruda verilere başvurarak olmak üzere, iki şekilde geliştirilebilirler (Holcombe. 1989. s. 25). Verilerden hareketle oluşturulan modeller de bir teorik çerçeveye oturtulmak zorundadırlar. Burada modeli haritaya, kuramı da. haritayı onlar sayesinde çizdiğimiz coğrafya bilgilerimize benzetebiliriz.