Gelişmemiş Bir Ülke de Pazar Ekonomisi 

Azgelişmiş ekonomilerde iç pazar ekonomisi yeteri kadar gelişmemiştir. Bu durum, fiyat hareketleri ve kaynak dağılımı bakımından aksaklıklar yaratır. Azgelişmiş ekonomilerde fiyatların yarattığı aksaklıkların giderilebilmesi konusunda iktisatçılar arasında değişik görüşler vardır. Bazı iktisatçılar, fiyat hareketlerinin yarattığı aksaklıkları parasal ve mali önlemlerle gidermeyi önerirken, bazıları piyasanın kendi kendine işleyişini savunmakta ve kademe kademe artan ekonomik planlama önermektedirler. 

Azgelişmiş ekonomilerde pazarın kendi kendine işleyişinin fiyatlar ve kaynak dağılımı açısından yarattığı aksaklıklar o denli büyük olmayıp, göreli/nispidir. Bu ekonomilerde piyasanın kendi kendine işleyişi fiyatlar ve kaynak dağılımı açısından yetersiz kalmaktadır. Bu nedenla pazar ekonomisini benimsemiş ve gelişmiş sınai toplumlarda da piyasa mekanizmasına geniş ölçüde karışılmaktadır. Bu karışmanın amacı, piyasanın işleyişi ile sosyal fayda arasındaki uygunluğu sağlamaktır. 

Azgelişmiş ekonomilerde pazarın işleyişinin, gelişmiş pazar ekonomilerine oranla görevini eksik yaptığını, öne sürerken, azgejişmiş ekonomileri bir bütün olarak kabul etmek çok zordur. Yoksulluk sınırını aşıp gelişme yoluna girmiş bulunan ekonomilerle, gelişmenin başında ve yoksulluk sınırında bulunan ülkeleri aynı grup içinde düşünmek yanlıştır. Örneğin, Arjantin ile Yukarı Volta, Türkiye ile Gana arasında bu açıdan çok büyük farklar vardır. 

A- Pazar Ekonomisindeki Aksaklıkların Nedenleri 

1- Mal ve Faktör Fiyatları Gerçekçi Değildir 

Azgelişmiş ekonomilerde pazarda oluşan mal ve faktör fiyatları, ekonomideki göreli/nispi kıtlıkları ve sosyal maliyetleri yansıtmaz. Piyasada en büyük kârı elde etmek için girişimcinin önündeki gösterge fiyatlardır. Girişimci pazarda oluşan fiyatlara göre üretim faaliyetlerini gerçekleştirir. Hangi alanlara, hangi dönemler için ne biçimde yatırım yapılacağını piyasa fiyatları belirler. Eğer pazar fiyatları, sosyal maliyetleri aksettirmekten uzaksalar, girişimcinin parasal-nakdi kârı ile sosyal, kâr   arasındaki   fark   da   artar,   Oysa   ki   gelişmiş   Pazar ekonomilerinde, piyasa fiyatları ile sosyal maliyetler arasında büyük farklar yoktur. 

2- Yeni Yatırımlar Fiyatları Etkiler. 

Azgelişmiş ekonomilerde yapılan yeni yatırımlar (marjinal yatırımlar), iç pazarın darlığı nedeniyle piyasa içinde nispi fiyatları şiddetle etkiler ve fiyat yapısını değiştirirler. Azgelişmiş ekonomilerdeki yatırımlar esas olarak iç pazara yöneldiği ve ithal ikamesi niteliğinde olduğu için, bu yatırımlar sonucu oluşan kuruluşlar sınırlı bir piyasa içinde çalışma zorunda kalırlar. Örneğin, azgelişmiş bir ülkede ilk kez kurulmuş bir demir çelik fabrikasından sonra ikinci olarak kurulan bir demir çelik kompleksinin nispi üretim payı çok yüksektir. Nispi payın yüksek olması mevcut fiyat yapısını etkiler. 

3- Büyük Kâr Payı Dönemleri Kısadır. 

Azgelişmiş ekonomilerde; finansman yetersizliği, iç pazarın darlığı, teknolojik gerilik, ekonomik ve politik istikrarsızlık, alternatif spekülatif yatırım alanlarının bulunuşu gibi temel nedenlerle büyük kâr payı dönemleri kısadır. Bu etkenler, girişimcileri kısa vadede kâr sağlayacak alanlara yatırım yapmaya yöneltir. Yukarıda sayılan sözkonusu etkenler ise, geniş anlamda, pazarın yeteri kadar gelişmemesi sonucu ortaya çıkmışlardır. Günümüzde, azgelişmiş ekonomilerin sanayileşme yolundaki en büyük engelleri, kısa dönem kâr maksimizasyonuna yol açan yukarıdaki etkenlerdir. Bu etkenler kısa dönemde ve bir defada değiştirilebilecek nitelikle değildirler. Spekülatif yatırım alternatiflerinin azaltılmasından politik dengenin kurulmasına değin çok geniş alanı kaplamaktadır.

4- Üretim Unsurlarının Miktar ve Mahiyetleri Değişebilir. 

Herhangi bir ekonomide; emek, sermaye, toprak ve girişimci üretim faktörlerini oluştururlar. Azgelişmiş ekonomilerde, bu üretim unsurlarının miktar ve mahiyetleri zaman içinde değişebilir. Üretim unsurlarının mjktar ve mahiyetlerindeki nispi değişmeler (marjinalde), azgelişmiş ekonomilerde, gelişmiş ekonomilere oranla daha şiddetlidir. Bu hızlı değişme piyasa mekanizmasının klasik anlamdaki işleyişini olumsuz yönde etkilemekte ve istikrarsızlık yaratmaktadır.