Az Gelişmiş Ülkelerde Bürokratik Engeller 

Azgelişmiş ülkelerde devlet hizmetleri akla dayanan/rasyonel bir biçimde yürütülmez. Bunda, bazı azgelişmiş ülkelerde memurların yetersizliği, esasın, biçime feda edilmesi, menfaat beklentisi gibi unsurlar etkendir. 

Bir ülkede, iç ve dış güvenliğin sağlanması, adaletin dağıtılması devletin varlığı için zorunludur. Ekonomik çalışmaların normal bir biçimde işlenmesi, iç ve dış güvenliğin sağlanmasına, adaletin iyi bir biçimde dağıtılmasına bağlıdır. Bunun yanında devlet; eğitim, halk sağlığı, sosyal güvenlik, taşıt ve iletişim, bayındırlık ve ekonomik alanda çeşitli hizmetleri yapmak zorundadır. Bu hizmetlerin yeterli olup olmaması ekonomik gelişmeyi etkiler. Azgelişmiş ülkelerde ise, bu hizmetler çok aksak ve yetersiz olup, bunların dışında ekonomik, gelişmeyi köstekleyen başka engeller de vardır. Örneğin, "Meksika'da bürokrasi bir ticari ruhsat vermek için sayısız engeller ortaya çıkarıyor. Çin'de yarışma değil, rüşvet ve ilişkiler girişimciliğin başarısının anahtarı. 

"... Meksika, Brezilya, Bangladeş ve diğer gelişmekte olan ülkelerde tapu kayıtları öyle düzensiz ki satış ve ipotek yapmak neredeyse olanaksız."

"Endonezya'da sadece iktidardakilerin dostları iş yapmakta tamamen serbesttirler. Arabistan'da ise, egemen dini mezhebin erkekleri bu haklardan yararlanmakta. Tüm bu eksiklikler en basit sözleşmedeki anlaşmazlıkların bile zamanında ve tarafsızca çözümünü engelleyen adalet sistemlerindeki zayıflıklar ve görevini kötüye kullanmalarla da desteklenmektedir."

Diğer yandan, bu ülkelerde devlet hizmetlerinden yararlanırken, "bugün git, yarın gel" düşüncesi hakimdir ve işlemler fazla bürokratiktir. Bu nedenle, devlet dairelerinde basit işleri olanlar bile, bu işlerini bir tanıdık aracılığıyla gördürürler. 

Öte yandan, bu ülkelerde "işe göre adam değil, adama göre iş" ilkesi hakimdir. Böyle olunca, devlet dairelerinde işe girecek olanlar hep bir tanıdık ararlar ya da milletvekillerinin aracı olmalarını isterler. 

Bu ülkelerde bürokrasi öyle yaygın ve etkilidir ki, bu durum, işlerin geciktirilip engellenmesine ve yapılan işin artık bir işe yaramamasına değin uzanarak, ülke ekonomisi bakımından zaman ve emek kaybına neden olur. Öyledir ki, bir devlet dairesinde bir evrakın düzenlenip iş sahibine verilmesi aylarca sürebilir. Bu, aynı devlet dairesinin bir başka biriminde çalışanın işi için de, bir üçüncü kişinin işi için de aynıdır. Örneğin, Türkiye'de Milli Eğitim Bakanlığı'nın Ankara'daki merkezi bir lisesinden, yolluk ödeneğine ilişkin olarak çıkan bir evraka ilişkin "verile emri", yine Ankara'daki Okullar Saymanlığı'na tam 3 ay sonra gelmiştir. Hem de evrak takipedildiği halde. Yine bir kent merkezindeki bir liseden, bir öğretmenin özlük dosyasının gönderilmesine ilişkin olarak, Aynı kent merkezindeki Milli Eğitim Müdürlüğü'ne yazılan bir yazının sonucu, ancak 9 ay sonra alınabilmiştir. O da ilgili öğretmenin evrakını izlemesine karşın. 

Azgelişmiş ülkelerde var olan ve. bir türlü sona erdirilemeyen, aynı zamanda gelişmeyi önleyici olan bu bürokratik engeller söz edilen ülkelerin bir özeliğidir.