EKONOMİ KONU ANLATIMI - İktisat Bölümüne Alternatif Kısa Açıklamalar ve Konu Anlatımları

ÜNİTE 1 - ÜNİTE 2 - ÜNİTE 3 - ÜNİTE 4 - ÜNİTE 5 - ÜNİTE 6 - ÜNİTE 7 - ÜNİTE 8 - ÜNİTE 9

A) FAKTÖR PİYASALARI

Üretim faktörlerinin (işgücü,sermaye ve toprak)alınıp satıldığı piyasalardır 

Faktör Talebi: Faktörlere olan talebin özelliği türev talep olmasıdır. 

Türev Talep: Ekonomik birimlerin mallara olan doğrudan taleplerinin,bu malların üretiminde kullanılacak kaynaklara dolaylı olarak yarattığı taleptir.

Faktör Talebini Etkileyen Etmenler 

1-Talep edilen malın miktarı: Eğer bir mala olan talep artarsa,bu malı üretmek için kullanılan kaynaklara olan talepte artar.

2-Faktörün Verimliliği: Kaynakların verimliliği arttıkça kaynak talebi de artar.kaynak verimliliği: a) diğer kaynakların miktarı  b) teknoloji c) diğer faktör fiyatları 

Otomasyon: İşgücü yerine makine kullanılmasıdır.

MARJİNAL ÜRÜN GELİRİ (DEĞERİ): Ek faktör birimlerinin kullanılması sonucu firmaların toplam gelirinde ortaya çıkan artıştır.

MRP= ^TC/^Q1 veya MFC=P1 . MRP>MFC ise faktör istihdam  etmeye devam eder.
MRP=MFC ise faktör alımını durdurur ve karını maksimize eder.

Faktör Talep Esnekliği: Fiyat değişikliğinde,talep edilen faktör miktarının değişme oranını gösterir. 

FAKTÖR TALEBİ ETKİLEYEN ETMENLER 

1)Malın Talep Esnekliği:Talep esnekliği ne kadar yüksekse faktör talep esnekliği de o kadar yüksek olur.

2)Marjinal Ürün Gelirinin Azalma Oranı: MRP yavaşça azalırsa faktör talep esnekliği de o kadar yüksek olur.

3İ)Faktör Maliyetinin Toplam Maliyet içindeki Payı: Bu pay arttıkça faktör talep esnekliği de artar.

4)Faktörler Arası İkame: İkame kolaylaştıkça faktör talep esnekliği artar.

5)Zaman: Zaman uzadıkça faktör talep esnekliği artar. 

FAKTÖR ARZI: Faktörün sahibinin sahip olduğu faktörü üretimde kullanması amacıyla kiraya verip vermemesi kararıdır. 

Geriye Dönük Arz Eğrisi: Faktör sahiplerinin belirli bir gelir düzeyine ulaşıncaya kadar faktör arz ettiklerini,bu gelir düzeyinden sonra faktör fiyatları artsa da faktör arzını arttırmadıklarını gösteren eğridir.

Faktör Piyasasında Denge: Faktör arzını faktör talebine eşitleyen denge fiyatıdır. 

B) FAKTÖR GİDERLERİ

1) Ücret: İş gücünün kullanımı karşılığında ödenen bedeldir.

a) Parasal Ücret: İşçilerin çalışmaları karşılığında saat başına haftalık yada aylık olarak aldıkları para miktarıdır.

b)Reel Ücret: Bir kişinin parasal ücreti ile satın alabileceği mal ve hizmet miktarı

2) Faiz: Bir borç anlaşması ve onun satışı ile ilgili getiriyi ifade eder.sermayenin getiri oranıdır.

a)Nominal Faiz oranı:Ölçülebilen ve günlük yaşamda karşılaşılan faiz oranıdır.

b)Reel Faiz oranı:Beklenen enflasyon oranına göre düzeltilmiş faiz oranıdır. Reel Faiz oranı= Nominal Faiz oranı - Beklenen enflasyon oranı
*Denge faiz oranı ödünç verilebilir fon arzı ve talebin eşitlendiği düzeyde belirlenir.*Faiz oranını farklılaşmasına neden olan temel unsurlar risk,vade,ve likiditedir. 

FAİZ ORANLARININ FAKLILAŞMASININ NEDENLERİ 

a)Risk: Risk arttıkça faiz yükselir
b)Vade: Borcun geri ödeneceği süre uzadıkça faiz artar
c)Likidite: Belli borç araçlarının paraya çevrilmesi zorlaştıkça risk ve faiz artar. 

3)Rant: Toprak arzının toprak talebine göre sınırlı olması durumunda kullanım karşılığı ödenen bedeldir.toprağın arz eğrisi tam inelastik tir(sıfır esnekliğe sahiptir)İktisatçılar ekonomik rant kavramı üzerinde dururlar.

Ekonomik Rant: Arzı sabit olan toprak ve diğer kaynakların karşılığında ödenen bedeldir.DENGE RANTI:Toprak arzının toprak talebine eşitlendiği düzeyde belirlenir.
Pür Ekonomik Rant: Bir şeyi kullanmanın fırsat maliyeti sıfır ise , o şeye yapılan her ödemeye verilen addır. 

KURUMSAL MALLAR

1)Özel Mallar: Sadece satın alan için fayda sağlayan mallardır.

2)Dışsal Fayda Sağlayan Mallar: Satın alınan bir mal veya hizmetin bu mal veya hizmetin için herhangi bir bedel ödemeyen 3.kişilere fayda sağladığı mallardır.

3)Kurumsal Mallar: Toplumun tüm üyelerinin herhangi bir bedel ödemeden tüketebileceği ve bir kişinin tüketiminin bir başkasının tüketimine engel teşkil etmediği mallardır.özelliklerinden biri pek çok kişinin aynı anda malı tüketebilmesidir.İkincisi ise kamusal mallarda bedavacılık söz konusudur.ulusal güvenlik.

Bedavacılık: Bir kişinin kamusal maldan fayda elde etmesine karşın ,kamusal malın finansmanından herhangi bir maliyet yüklenmekten kaçınmasıdır.

DIŞSALLIK

Karar vericilerin üretim veya tüketim faaliyetinden dolayı 3.kişilere yükledikleri maliyetler veya sağladıkları faydalardır. 

1-Dışsallıklar hem üretici hem de tüketici tarafından meydana getirilebilirler.

2- Dışsallıklardan dolayı katlanılan maliyetler veya faydaları fiyatlandırmak zordur.

3-Kamusal mallar dışsallıkların özel bir türüdür.4- Dışsallıklar pozitif veya negatif olabilir. 

a) Negatif Dışsallık: Özel tüketim veya üretim faaliyetlerinin tüketici veya üretici tarafından ödenmeyen maliyettir.

Marjinal Dışsal Maliyet (MEC):Mal ve hizmet üretimi ve tüketimindeki bir birimlik maliyetin diğer kişilere yüklediği maliyettir.

Marjinal Sosyal Maliyet (MSC):Üretimin yarattığı marjinal özel maliyet ile marjinal dışsal maliyetin toplamıdır.MSC=MPC+MEC=MSB 

b) Pozitif Dışsallık: Bir malı veya hizmeti satın alan veya satanların yanında 3.kişilerinde fayda elde etmesidir. MSC=MPB+MEB=MSB 

DIŞSALLIKLARIN İÇSELLEŞTİRİLMESİ

Marjinal özel fayda ve maliyetlerin marjinal sosyal fayda ve maliyetleri de kapsayacak şekilde belirlenmesi amacıyla üretici ve tüketici kararlarına dönük düzenlemelerdir.

Düzenleyici Vergiler: Amacı bir mal veya hizmetin dışsal maliyetini marjinal özel maliyetine eklemektir. 

1-Uygulaması sonucunda marjinal sosyal maliyet,marjinal sosyal faydaya eşittir2-Elde edilecek gelir bir yandan 3.kişilerin vergi yükünü azaltır,diğer yandan kamu hizmetleri için kullanılırsa dışsal maliyete sebep olanlar3.kişilere gelir transferi yapmış olur.Bu nedenle 3.kişilerin zararı azalır.